Nabój 9 x 18 Makarow 

W swoich artykułach o amunicji do samoobrony pisałem dotychczas o nabojach bardzo dobrze opracowanych, nabojach o dużej energii i mocy obalającej z odpowiednio ukształtowanym pociskiem, przez co skutecznych w zastosowaniach obronnych. Są też naboje o słabszej energii uderzenia, będące w skromniejszej ofercie, ale które również swoje zadanie spełnią bez problemu. Jednym z tych nabojów jest  9 x 18 Makarow. Ten rosyjski nabój pistoletowy kalibru 9 mm opracował pod koniec lat 40-tych inż. B. Semin. W tym samym czasie zespól pod kierownictwem F. Makarowa  skonstruował nowy pistolet samopowtarzalny, nazwany od nazwiska konstruktora Pistoletem Makarowa. Nowy pistolet PM zasilany nowym nabojem 9 x 18 wprowadzono do uzbrojenia Armii Radzieckiej i służb milicyjno-porządkowych w 1951 roku, w miejsce wycofywanego z uzbrojenia pistoletu Tokariewa (TT wz.33) i naboju 7.62 x 25. B. Semin oparł   projekt opracowywanego przez siebie naboju na  przedwojennym prototypowym naboju policyjnym 9 x 18 Ultra,  skonstruowanym w latach 30-tych w Niemczech w zakładach Geco.

Oba naboje są do siebie bardzo podobne, ale z powodu niewielkich różnic w wymiarach, są wzajemnie niewymienne. Od samego początku rosyjski nabój 9 x 18 nazywano potocznie (błędnie) nabojem Makarowa i tak już pozostało do dnia dzisiejszego. Standardowy nabój Makarowa ma 25 mm długości i waży 10 gramów. Pocisk tępołukowy o masie 6.1 grama, ma średnicę 9.2 mm i długość 11 mm. W zależności od przeznaczenia posiada rdzeń stalowy lub ołowiany. Łuski o długości 18 mm mogą być wykonane z bimetalu, mosiądzu lub stali, w tym wypadku lakierowanej lub platerowanej mosiądzem. W  nabojach Makarowa  stosowany jest zapłon Berdana. Standardowy pocisk naboju Makarowa z lufy o długości 85 mm (np. polski P 64) osiąga prędkość 310 m/s i energię 293 J, a z lufy 93 mm (rosyjski PM) 315 m/s i energię 303 J. Oczywiście są to dane fabryczne, niekoniecznie zgodne z rzeczywistością, o czym będzie później. Znacznie mocniejszym był czechosłowacki nabój wojskowy M 82 opracowany specjalnie do pistoletu CZ 82, z poligonalnej lufy  o długości 97 mm pocisk o masie 6 gramów osiągał prędkość 340 m/s i energię 347 J. Były to porównywalne osiągi z niemieckim nabojem 9 x 18 Police, który był  wzmocnioną modyfikacją przedwojennego  naboju Ultra, o którym już wspomniałem. O ile niemiecki nabój 9 x 18 Police nie miał zbyt wiele szczęścia i przetrwał w uzbrojeniu zaledwie dwa lata, to rosyjski nabój Makarowa miał się dobrze wówczas i ma się dobrze również dzisiaj. Do niedawna był przepisowym nabojem pistoletowym  w wojskach Układu Warszawskiego oraz  w służbach porządkowych Państw tzw.  „radzieckiej strefy wpływów”. Część Państw przyjęła na uzbrojenie radziecki pistolet Makarowa i produkowała go u siebie na licencji jak np. była NRD i Bułgaria, a część opracowała własną broń jak np. Czechosłowacja (CZ 82), Polska (P 64, P 83) i Węgry (FEG PA 63). Po rozwiązaniu Układu i przezbrojenie armii i służb porządkowych na broń zasilaną zachodnimi kalibrami, sporo broni krótkiej zasilanej amunicją 9 mm Makarowa pochodzącej z zapasów rządowych trafiło na rynek cywilny, zarówno w Europie jak i w USA. Stąd też nabój Makarowa stał się dostępny i popularny. Pośród nabojów kalibru 9 mm, największą estyma cieszy się  9 x 19 Parabellum jako mocny i najbardziej uniwersalny, drugą znaną „dziewiątką” jest 9 x 17 Browning niemal o połowę słabszy od 9 mm Para, zazwyczaj zasila niewielkie pistolety działające na zasadzie odrzutu zamka swobodnego. Między nimi plasuje się 9 x 18 Makarow, słabszy od  Parabellum, ale mocniejszy od Browninga, a jeśli Browning w zupełności wystarcza do samoobrony to Makarow tym bardziej. Na korzyść Browninga przemawiała do niedawna spora oferta amunicji wyposażonej w pociski specjalnie opracowane do samoobrony, do niedawna, bo obecnie kilka znaczących firm produkuje całą gamę bardzo dobrych nabojów do samoobrony.  Dla nas to nie ma żadnego znaczenia, bo w Polsce w ofercie zarówno nabojów specjalnych Browninga jak i Makarowa jak na lekarstwo ...  albo jeszcze mniej. Jak dotychczas  w polskich sklepach spotkałem jedynie dwa rodzaje nabojów Makarowa przeznaczonych do samoobrony. Pierwsze z nich to bułgarskie naboje Short Stop, które zamiast pocisków kulowych posiadają w tworzywowym czepcu zwinięty woreczek z zawartością ołowianych śrucin, drugimi były włoskie naboje Fiocchi z pociskiem pełno płaszczowym z wybraniem wierzchołkowym (JHP). Udało mi się przetestować naboje Fiochi z pociskami FMJ i JHP oraz polskie (Mesko) i czeskie (S&B) naboje  z pociskiem FMJ. Do testu użyłem własnego pistoletu CZ 82, który posiada lufę poligonalną o długości 97 mm, strzelałem do tarczy wojskowej 23p z dystansu 25 i 15 metrów, chronograf ustawiony był na dystansie dwóch metrów od wylotu lufy. Z przyczyn obiektywnych oddałem tylko po 10 strzałów z każdej partii amunicji. Pistolet strzelał bez zakłóceń, z niezłą celnością, włoskie naboje były nieco słabsze od polskich czy czeskich. Uśredniona prędkość i energia przedstawia się następująco:  Fiocchi z pociskiem FMJ o masie 6.2 grama, prędkość 307.2 m/s i energia 292 J, Fiocchi z pociskiem JHP o masie 5.8 grama, prędkość  313 m/s i energia  284 J, Mesko 21 z pociskiem FMJ o masie 6 gramów, prędkość 314.8 m/s i energia  297 J oraz S&B z pociskiem FMJ o masie 6.1 grama, prędkość 315.1 m/s i energia około 303 J. Pocisk pełnopłaszczowy naboju Makarowa z racji konstrukcji  sam w sobie spełnia kryteria amunicji do samoobrony. Spora energia uderzenia (na poziomie 300 J) i duża powierzchnia  pocisku (9.2 mm o zarysie tępołukowym) są wystarczającymi przesłankami aby moc obalającą pocisku Makarowa uznać za skuteczną. Dwie firmy rosyjskie, a także kilka amerykańskich produkują naboje Makarowa z pociskami  specjalnymi typu JHP (pełnopłaszczowe z wgłębieniem wierzchołkowym), S-J SP (półpłaszczowe z miękkim wierzchołkiem), niestety amunicja ta nie jest sprowadzana do Polski. Wielka szkoda, że nie jest sprowadzana, ponieważ sporo broni na naboje 9 mm Makarowa jest w prywatnych rękach i w uzbrojeniu komercyjnych formacji ochronnych. Poza tym broń na amunicję Makarowa jest coraz popularniejsza, wyżej ceniona niż zasilana nabojami 9 mm Browninga. Reasumując 9 x 18 Makarow jest wystarczająco silnym nabojem do samoobrony. Broń na tą amunicję prezentuje wyższą sprawność  i niezawodność niż zasilana nabojami Browninga. Poza tym, poza nielicznymi wyjątkami, jest to broń nieskomplikowana technicznie, prosta w obsłudze, niewielka, wygodna i nieuciążliwa w codziennym noszeniu.

Zbyszek